ที่มาของแผนงานประเทศไทยปลอดโรคพยาธิใบไม้ในตับ

                      โรคพยาธิใบไม้ตับและมะเร็งท่อน้ำดี เป็นปัญหาสำคัญที่สร้างผลกระทบอย่างมากต่อสุขภาพของประชาชนไทย โดยเฉพาะในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ซึ่งเป็นพื้นที่ที่มีความชุกของโรคสูงที่สุดในประเทศ และยังพบผู้ติดเชื้อพยาธิใบไม้ตับจำนวนมากที่ยังไม่ได้รับการรักษาอย่างทั่วถึง โดยแต่ละปีมีผู้เสียชีวิตจากมะเร็ง ท่อน้ำดีมากถึง 6,500 ราย ส่งผลให้เกิดค่าใช้จ่ายด้านสุขภาพ 13,500 ล้านบาท/ปี ทั้งๆ ที่โรคพยาธิใบไม้ตับและมะเร็งท่อน้ำดี ป้องกันและรักษาได้ ถ้าสามารถคัดกรองกลุ่มเสี่ยงให้เข้าสู่กระบวนการรักษาได้เร็ว

                      ที่ผ่านมาแม้จะมีความพยายามในการแก้ไขปัญหา แต่ยังคงมีความท้าทายที่ต้องเร่งจัดการ เช่น การขาดความเชื่อมโยงของการดำเนินงานของแต่ละหน่วยงาน การขาดระบบการคัดกรองและรักษาที่มีประสิทธิภาพ และการสร้างความเข้าใจให้กับประชาชนที่ยังไม่ครอบคลุม สถาบันมะเร็งท่อน้ำดี มหาวิทยาลัยขอนแก่นมีต้นทุนในเรื่องโรคดังกล่าวอยู่ไม่น้อย ไม่ว่าจะเป็น ฐานข้อมูลกลุ่มเสี่ยง (IsanCohort) ระบบคัดกรองมะเร็งท่อน้ำดี ชุดตรวจคัดกรองโรค แต่ยังไม่มีการนำไปใช้จนเห็นผลเท่าที่ควร รวมถึงยังมีช่องว่างความรู้ที่ยังต้องการการพัฒนาเพื่อการขับเคลื่อนสู่เป้าหมายได้อย่างมีประสิทธิภาพ ดังนั้นการมีแผนงาน “ประเทศไทยปลอดโรคพยาธิใบไม้ในตับ ไม่ตายจากมะเร็งท่อน้ำดี” ซึ่งอยู่ภายใต้การสนับสนุนของ สถาบันวิจัยระบบสาธารณสุข (สวรส.) และสำนักงานการวิจัยแห่งชาติ (วช.) ขับเคลื่อนโครงการในพื้นที่เป้าหมาย 20 จังหวัด หรือ เขตสุขภาพที่ 7, 8, 9 และ 10 โดยมีเป้าหมายที่สำคัญคือ ประเทศไทยปลอดโรคพยาธิใบไม้ตับและลดอัตราการเสียชีวิตจากมะเร็งท่อน้ำดี